Juan Esteban karobia

Labe industrial bat zuen inguruko lehen karobietako baten aurrean gaude. Juan Esteban zen jabea eta hortik datorkio izena. Artisau-labearekiko alde nagusia erabilitako erregaia da. Artisautzan egurra erabiltzen zen bitartean, industrialean ikatz minerala erabiltzen zen. Hori guztia kareharria 1.000 ºC inguruko tenperaturetan jartzeko eta kare bizia lortzeko.

Karobi horretako labeak 1,10 metroko diametroa eta 5 metroko sakonera zituen. Lursailaren berezko desnibela baliatu zen obrak egiteko, eta karobi osoa eguraldi txarretik babesten zuen teilape baten barruan zegoen.

Karobi horretako langileen azken goranzko joerek diotenez, kare bizia lortzeko prozesuak 5-6 ordu inguru irauten zuen. Materiala labearen goiko aldetik isurtzen zen, oso kalkulatutako ordenari jarraituz. Lehenik, jatorri mineraleko ikatza isurtzen zen, zehazki 12 palada, eta, ondoren, kareharriz betetako 12 saski isurtzen ziren, aurretik inguruko harrobietatik ekarritakoak, eta horrela, hurrenez hurren, geruzak txandakatzen ziren.

5-6 ordu igaro ondoren, labearen behealdetik kare bizia ateratzen zen. Hori ezinbestekoa zen labean materiala isurtzen jarraitzeko. Pentsa dezakezuenez, betetze-prozesuan, baina, batez ere, erauzte-prozesuan, hauts asko sortzen zen harritik zein ikatzetik. Horri gehitzen badiogu labea gau eta egun piztuta mantendu behar zela, emaitza oso lan gogorra zen, non gauak labea elikatzen eta materiala, kare bizia, ateratzen igaro behar izaten ziren.

Instalazio horietan gela txiki bat zegoen, egoste-prozesuak horretarako aukera ematen zuen tarteak lo egiteko. Lortutako kare bizia alboko biltegi batera eramaten zen, ondoren, mandoek tiratutako gurdiekin, Murieta, Lizarra eta inguruko beste herri batzuetan banatzeko.