Txondorra
Ikatza lortzeko prozesua zura egostetik abiatzen zen, eta horretarako tenperatura 700 ºC-ra igo behar zen oxigenorik ez zegoenean, zura ez erretzeko eta karbonoa % 95era arteko purutasunarekin lortzeko. Prozesu hori ikazkinek egiten zuten, egurra moztu, aukeratutako lekuraino eraman eta ikazkina eratzeaz arduratzen baitziren. Gogoratu behar da ikaztegiak 50 tona egurrez osatuta zeudela. Prozesuak 4 aste iraun zezakeen. Aste horietan, ikazkinak 24 ordu eman behar zituen zain, ikazkina ez hondoratzeko eta prozesua ez aldatzeko.
Ikaztegia osatzeko modua arte bat zen, horren araberakoa baitzen behar bezala funtzionatzen zuena. Ikazkinen azken ondorengoek diotenez, lehenik enborrik lodienak jartzen ziren, pixkanaka egitura material finagoz osatzeko, ezpel adarrekin zigilatu arte.
Behin egosketa amaituta, egun batzuetan hozten uzten zen eta, lortutako ikatza zakuetan kargatzen zen saltzeko. Hainbat erabilera zituen: haragia barbakoetan erretzea, bolbora egitea, iragazki natural gisa, sutegiak eta burdinolak elikatzeko edo urdaiazpikoak lehortzeko.
Ikaztegien aldaera bat ziskoak deiturikoak ziren. Egitura horiek askoz ere txikiagoak ziren, eta kalitate gutxiagoko landare-ikatza lortzen zen, etxebizitzetako gelak berotzeko, besteak beste.
Ruta de los Oficios
CALERA JUAN ESTEBAN
CALERA ARTESANAL
BALSA DE MURIETA
CANTERA DE TIRILLAS
CORRAL DE ASENSIO
ANTIGUA CABAÑA DE PASTORES
CARBONERA
